Vorige week ontstond enige commotie omdat ik een man die mij bedreigde met naam en woonplaats op Twitter had gezet. Hoewel velen het met mij eens waren, was er ook kritiek. Doxen zou immers strafbaar zijn (is het niet) en omdat andere mensen op zoek gingen naar meer informatie was ik verantwoordelijk voor de gevolgen. Hoewel ik geen enkele behoefte voel om mij uitputtend te verdedigen, toch een paar opmerkingen.
Soms is de maat gewoon vol. Ook voor mij. Ik loop al jaren rond met een door PersVeilig aan mij verstrekte noodknop vanwege allerlei bedreigingen. Met een druk op de knop van het mobiele apparaatje luistert een meldkamer direct mee en deelt het mijn exacte locatie.
Het is geen overbodige luxe. De recherche heeft in het verleden al tot drie keer toe een potentieel gevaarlijke situatie voor mij kunnen keren met een zogenaamd stopgesprek. In drie verschillende provincies. Ooit stuurde een onverlaat mij letterlijk een foto van mijn huis met de belofte dat er chaos zou volgen.
Op 12 september 2019 gooide laat op de avond iemand een halve baksteen door mijn keukenraam op de begane grond terwijl ik boven lag te slapen. Toen ik buiten ging kijken ontdekte ik op de voordeur een briefje met de tekst: ‘Verwijder je sociale media, anders komen wij terug’. Door deze laffe actie moest ik voor veel geld mijn huis beveiligen met onder meer camera´s en kreeg ik politietoezicht. Mijn adres en mobiele nummer werden aan de meldkamer gekoppeld en de politie besloot om met enige regelmaat in een opvallende politieauto door mijn straat te rijden.
Aangifte
Ik heb in de afgelopen jaren zes keer aangifte gedaan van bedreigingen en smadelijke en lasterlijke teksten. Zonder enig resultaat overigens, behalve dat een bekende en gevluchte complotdenker mede op basis van mijn aangifte uit Noord-Ierland werd gehaald.
Hoewel massale bedreigingen inmiddels tot het verleden behoren, krijg ik nog met enige regelmaat dreigende online berichten waarin anoniempjes mij of mijn naasten dood wensen. Ik moet worden opgehangen, mensen kondigen aan mij in elkaar te slaan als ze mij ergens tegenkomen of ze zullen mijn naam en adres wel even doorgeven aan motorclubs of hooligans. Mijn tijd zal komen.
Ik kan niet zeggen dat ik er wakker van lig, blaffende honden bijten niet en er is een reden dat mensen dit soort dingen anoniem zeggen. Als je al te laf bent om onder je eigen naam te staan voor wat je zegt, zul je in het echte leven ook wel niet zo ‘dapper’ zijn. Het zijn en blijven toetsenbordridders die kennelijk om aandacht schreeuwen, ook al is het negatieve aandacht.
Ongestraft
Dat neemt allemaal niet weg dat het mij bovenmatig stoort dat mensen met een tamelijk gebrekkig gevoel voor normen en waarden maar ongestraft hun gang kunnen gaan. Let wel: ik heb het hier niet over scherpe discussies of kinderachtige over-en-weer-verwijten. Daar maak ik mij zelf ook wel schuldig aan.
Waar het hier om gaat zijn mensen die menen dat ze ongestraft anderen kunnen gaan bedreigen. Natuurlijk is de kans dat iemand ook tot daden overgaat, klein. Het probleem is echter dat je dit nooit zeker kunt weten.
Gevaarlijk
Toen ik ooit een reeks verwarde en buitengewoon bedreigende ingesproken Facebook-berichten kreeg van een halve zool, bleek bij navraag dat deze gast bij de politie bekend stond als gevaarlijk en net een flinke gevangenisstraf achter de rug had. Volgens de dreiger had ik een familie en hij niet en had hij dus niets te verliezen. Toen ik de recherche inlichtte, zagen ze meteen de ernst van de situatie in. Een digitaal onderzoek leverde een naam op en de bedreiger werd ontboden op het bureau voor een stopgesprek. De boodschap was duidelijk: kappen of er zal vervolging worden ingezet. Het had gelukkig effect.
En dat is dus feitelijk het onderliggende probleem. 99% van de dreigers is chronisch en gefrustreerd aan de woordendiarree. Ze willen treiteren, zuigen, sarren. Mensen die enige bekendheid genieten op sociale media hebben er allemaal last van, zeker als je bijvoorbeeld journalist of wetenschapper bent. Probleem is dat je het nooit zeker kunt weten. Er lopen best wat verwarde mensen rond op straat. In je achterhoofd ben je toch op je hoede en dat vormt een inbreuk op je leven, zeker als er zich al gevaarlijke situaties hebben voorgedaan in het verleden.
Doxen
Anonimiteit op het internet is een relatief begrip. Verreweg de meeste mensen laten een behoorlijk digitaal spoor na. Ik ken inmiddels een aantal mensen die buitengewoon handig zijn met het online opsporen van gefrustreerde toetsenbordriddertjes die zichzelf anoniem wanen en zelf ben ik er na wat jaartjes ervaring ook niet slecht in.
Zo moeilijk is het vaak ook niet. Kijk bijvoorbeeld bij een anoniem Twitteraccount eens onder het kopje Media. Vooral als je helemaal naar beneden gaat in de tijdlijn, ontdek je dat mensen eerder niet zo voorzichtig waren met foto’s van persoonlijke situaties.
Door de bekende selfiecultuur komt het ook meer dan eens voor dat mensen hun eigen foto aan de wereld bekendmaken. Foto’s die doorgaans weer met een gemakkelijke online zoekslag doorverwijzen naar bijvoorbeeld een Facebook-pagina waar de volledige naam te vinden is. Ook gepubliceerde hobby’s of beoefende sporten leiden met een beetje zoekwerk naar namen.
White Power
Terug naar vorige week. Een onverlaat op Twitter met een schuilnaam en een tijdlijn vol neonazi-retoriek en White Power sprak uit dat ik opgehangen zou moeten worden. Op zijn tijdlijn stonden meerdere grove bedreigingen en beledigingen naar mensen. Ondanks dat ik hem verzocht met open vizier te strijden, was hij dat niet van plan. In 99% van de gevallen laat ik het dan gaan, maar nu was ik er een keer klaar mee. Al snel kreeg ik een bericht van een kennis die de naam van de man had gevonden en zijn woonplaats.
Die gegevens publiceerde ik. Geen adres, geen telefoonnummer of mailadres, een naam van een persoon en de naam van een stad met meer dan 40.000 inwoners. Zonder oproep of wat dan ook.
Ik wil en ga daar geen gewoonte van maken, maar ik was ook wel even weer klaar met dat anonieme en laffe gedoe op Twitter. In het echte leven hebben daden consequenties en het is eigenlijk bizar dat dit op sociale media kennelijk anders is. Je stapt ook niet met een gesloten motorhelm een kroeg binnen om mensen aan de bar te bedreigen en dan snel weg te rennen. En als je wel met open vizier mensen gaat bedreigen, dan loop je de kans dat je daarop aangesproken gaat worden.
En zo hoort het ook. Acties hebben gevolgen.
Opgave
Natuurlijk heeft het vermelden van een naam en woonplaats op sociale media ook gevolgen. Maar we moeten de zaken niet om gaan draaien. Het lijkt mij een buitengewoon gemakkelijke opgave om mensen niet te bedreigen. En als je het desondanks wel gewoon doet, kunnen daar dus consequenties aan zitten. Het begint uiteindelijk met je eigen gedrag.
Strafbaar is het overigens ook al niet. Het wetsartikel doxen is nog helemaal niet van kracht en dat artikel ziet feitelijk op de opzet om iemand lastig te vallen of te intimideren. Iemand die zelf een bedreiging uit kun je in deze toch moeilijk als onschuldig slachtoffer van intimidatie zien.
Zelfverdediging
Vergelijk het wat dat betreft een beetje met iemand die op straat een ander in het gezicht slaat en vervolgens van het slachtoffer een klap terugkrijgt. Een dergelijke reactie valt onder zelfverdediging (noodweer) en is niet strafbaar.
Zo zie ik dat in dit geval ook. Als je zelf eerst een strafbaar feit pleegt (bedreiging), dan moet je niet gaan piepen als een ander daar een reactie op geeft. We weten inmiddels allemaal hoe laks Twitter reageert op bedreigingen. Daar gaan we het ook niet mee redden.
En dan is er nog een ander element. Waar mensen ook verschillend over denken. Bij een bedreiging kun je proberen de dreiging ‘kapot te maken’ door de dader in het licht te zetten. Dat zou een belemmering kunnen vormen voor een daadwerkelijke actie.
Of uit de anonimiteit trekken uiteindelijk helpt om bedreigingen te stoppen? Dat denk ik niet. Maar ik hoop wel dat sommige mensen zich even weer realiseren dat anonimiteit op het internet buitengewoon lastig is en bijna iedereen wel te vinden is.
Bezint eer ge begint dus.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mij ook met een vast bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.