Slachtoffers worden steeds vaker in de rechtszaal bijgestaan door slachtofferadvocaten. Een op zich goede ontwikkeling, maar er zit ook een schaduwkant aan. De nieuwe ’tweede aanklagers’ in een proces schieten soms wel erg ver door in hun eenzijdige strijd en voegen soms leed toe waar dat niet nodig is.
Op 26 maart 2019 knalt in Amsterdam de 27-jarige motorrijder Jasper omstreeks 05.37 uur met een enorme klap tegen de zijkant van een terreinwagen, die net op dat moment af wil slaan naar links. De impact is zo groot dat de ongeveer 2000 kilo zware terreinwagen 180 graden om zijn as draait.
Als de bestuurder uitstapt, 112 belt en naar het slachtoffer loopt, bevriest hij. Iets in de ogen van de motorrijder raakt hem zo hard dat hij niet in staat is om zijn EHBO-diploma te laten gelden.
‘Ik keek in zijn ogen omdat zijn vizier er af was en ik kon het niet. Ik verstijfde. Daar heb ik nu nog steeds last van’
De automobilist vraagt een voetganger om het slachtoffer te helpen en gaat dan verdwaasd voor zijn auto zitten. Hoe kon dit gebeuren?
Rechtszaak
Op 12 november 2020, bijna twintig maanden later, stapt de bestuurder van de terreinwagen (52) samen met zijn advocaat de rechtszaal in Amsterdam binnen. Achter hem zitten nabestaanden van de overleden motorrijder. Ze worden bijgestaan door slachtofferspecialist Richard Korver, een markante advocaat die gretig de media weet te vinden (zo vertelde hij overal het kwalijke en gevaarlijke pedojagen niet apart strafbaar te willen stellen).
Hij strijdt vastberaden voor de rechten van slachtoffers en dat is zijn goed recht.
Korver heeft slechts 48 uur voor de inhoudelijke behandeling van de rechtszaak namens de slachtoffers een schadevergoeding ingediend van meer dan 100.000 euro. Shockschade, affectieschade, medische kosten, kosten voor het leeghalen van het huis van Jasper, therapiekosten, hotelovernachtingen, kosten rechtsbijstand, reis- en parkeerkosten en begrafeniskosten. Exclusief rente en proceskosten.
De nabestaanden waren eerst geholpen door advocaten van rechtsbijstandverzekeraar DAS, maar kennelijk kwamen die niet met het gewenste resultaat.
Zwaar
De automobilist die terechtstaat heeft een zware periode achter de rug. Hij heeft de dood van de motorrijder nooit gewild en heeft hem naar eigen zeggen in die fatale ochtend niet eens gezien. De motor reed achter hem toen de klap er ineens was. Het onderzoeksrapport van de politie lijkt hem deels gelijk te geven.
De conclusie is dat het ongeluk kon gebeuren omdat de motorrijder niet tijdig zijn voertuig tot stilstand wist te brengen.
Het ongeluk lijkt op een noodlottig incident. Zowel de motorrijder als de automobilist reden tegen de regels in over de doorgetrokken streep, die daar in het midden van de weg loopt. De bestuurder van de terreinwagen deed dat naar eigen zeggen maar een klein stukje om zijn logge auto goed te positioneren. Om daarna veilig linksaf een werkterrein in te kunnen slaan.
Als hij het anders had gedaan, dan zou zijn auto naar eigen zeggen haaks op de weg komen te staan.
De motorrijder reed vermoedelijk over de doorgetrokken lijn om de bijna tot stilstand gekomen Nissan Patrol in te kunnen halen.
Het is niet duidelijk of de automobilist zijn linker knipperlicht had ingeschakeld. Hij zegt zelf van wel, maar het complexe en naar aard beperkende technisch onderzoek naar de sporen (verkleuring) op het knipperlicht laten ruimte voor twijfel.
Gemis
Tijdens de rechtszaak vertellen de nabestaanden hoe vreselijk het leven voor hen is geworden, hoe erg ze hun zoon en broer missen. Een verhaal vol pijn en gemis. ‘Vlak na zijn overlijden las ik een spreuk: Als je je ouders verliest, verlies je je verleden, als je je kind verliest, verlies je je toekomst’, aldus de moeder van Jasper.
Dan komt mr. Richard Korver aan het woord. De bekende slachtofferadvocaat praat zoals wel vaker met een mix van verontwaardiging en strijdkracht. Als een soort tweede aanklager in dienst van het Openbaar Ministerie, die doorgaans zeker denkt te weten dat de verdachte al schuldig is voor een rechtbank ook maar een eerste vraag heeft gesteld. En er ook niet voor terugdeinst om dat een verdachte met harde en soms schampere woorden in te peperen.
Korver stelt dat hij meer dan 100.000 euro van de verdachte wil hebben en in zijn betoog duiken zonder een spoortje van aarzeling de termen ‘misdrijf’ en ‘levensdelict’ op. Als afsluiter komt Korver tot ongeloof van twee aanwezige journalisten met de volgende stelling:
‘De nabestaanden kunnen het boek niet sluiten als de rechter de vorderingen niet toewijst’
Chantage
De wenkbrauwen op de perstribune staan dan vrij hoog, ten eerste omdat al lang en breed duidelijk is dat het hier helemaal niet gaat om een misdrijf (een zwaar verwijt waarbij opzet op dat misdrijf moet worden bewezen), laat staan een levensdelict (zoals moord of doodslag).
Ten tweede omdat de door Korver uitgesproken zin klinkt als emotionele chantage. Ken het geld toe, anders blijven de nabestaanden lijden.
De woorden van Korver klinken niet realistisch. Er is in geen velden of wegen iemand opzettelijk om het leven gebracht, niemand heeft de dood van de motorrijder gewild en het heeft er alle schijn van dat een eenvoudige verkeersfout van beide bestuurders dit vreselijke ongeluk heeft veroorzaakt.
Voor het misdrijf dood door schuld is echt veel meer nodig en Korver weet dat.
Een tragisch ongeval, waar de bestuurder van de terreinwagen zich voor moet verantwoorden, met heftige gevolgen waar ook de automobilist zijn leven lang mee om zal moeten gaan. Een man die zes keer per nacht wakker schrok van het ongeval, weken niet kon werken en in traumatherapie is gegaan om alles te verwerken.
Een verdachte die met lood in zijn schoenen naar doorleefd verdriet van nabestaanden moet luisteren, met gierende zenuwen naar de rechtbank is gekomen en binnen twee dagen van die zware zitting te horen kreeg dat hij mogelijk meer dan 100.000 euro moet overmaken.
Genuanceerd
Als de officier van justitie aan de beurt is, volgt een veel genuanceerder verhaal dan dat van Korver. Wat het OM betreft zal de strafzaak ‘niets veranderen aan de vreselijke dood van Jasper’.
‘Het is een kille werkelijkheid die niemand heeft gewild, ook de verdachte niet’.
Volgens de officier was de motorrijder niet in staat om op tijd tot stilstand te komen toen hij vermoedelijk de Nissan Patrol in wilde halen. Hij anticipeerde te laat op het afremmen van de verdachte. Dat de automobilist zijn knipperlicht niet aan had, is wat het OM betreft ‘een aanname en geen vaststaand feit’.
De officier besluit haar verhaal met de stelling dat de motorrijder ook een fout maakte. Ze eist voor artikel 5 van de Wegenverkeerswet (een overtreding) een boete van 750 euro en een geheel voorwaardelijke rijontzegging van twee jaar.
Over de gevraagde 100.000 euro stelt ze dat de door haar vastgestelde overtreding van artikel 5 de schuld van de verdachte al matigt. De officier wijst een aantal onderdelen van de vorderingen af en vraagt de rechtbank dat wat overblijft aan shockschade te matigen.
Verdediging
De raadsman van de verdachte komt met een andere invalshoek. Hij stelt dat hij ‘voorzichtige aanwijzingen’ heeft dat de snelheid van de motorrijder behoorlijk moet zijn geweest. Dat haalt hij onder mee er uit verklaringen van de verdachte en de enorme klap, waardoor de terreinwagen 180 graden draaide.
Daar komt volgens de raadsman bij dat niet duidelijk is of de motorrijder verlichting voerde.
‘De motorrijder kwam plotsklaps achter hem terwijl hij voorbereidingen had genomen om veilig linksaf te slaan’, aldus de raadsman. ‘De verdachte hoefde op zich geen rekening te houden met een motorrijder die zelf over de doorgetrokken streep reed. Met andere woorden: de achterligger mocht niet over die streep. Mijn cliënt was op dat moment oplettend, heeft gekeken naar ander verkeer en het is niet uit te sluiten dat Jasper te hard reed en geen verlichting voerde. Ik vraag u daar ook rekening mee te houden. Dit was een uiterst ongelukkige samenloop van omstandigheden. Ik vraag om een vrijspraak’
Maar dat was nog niet alles. ‘Er moet mij iets van het hart. In de middag van 9 november ontvang ik vier dossiers met bij elkaar opgeteld meer dan 100.000 euro aan schadeposten. Ik vind dat ik die te laat heb gekregen om een standpunt in te nemen. ‘De zaak is nu van anderhalf jaar geleden, dan is het onbegrijpelijk dat je binnen 48 uur met deze pakken papier komt’.
Vrijspraak
Twee weken later publiceert de rechtbank Amsterdam het vonnis. En komt tot een algehele vrijspraak. Volgens de rechtbank staat vast dat de verdachte de doorgetrokken streep heeft overschreden, uit het technisch onderzoek is echter niet met voldoende mate van zekerheid vast te stellen dat hij zijn knipperlicht niet aan heeft gezet.
Evenmin is gebleken dat de verdachte de motorrijder had moeten waarnemen. Daarbij is van belang dat de verdachte bij het naar links sturen en afslaan vooral zijn aandacht moest richten op het hem mogelijk tegemoetkomend verkeer en verkeer dat zich op het fietspad bevond dat parallel gelegen is aan de Nieuwe Hemweg en dat de verdachte moest kruisen na de inrit te zijn ingereden.
De verdachte moest weliswaar ook rekening houden met verkeer dat zich achter hem bevond maar hoefde er daarbij niet op bedacht te zijn dat dit zich zou bevinden op de rijstrook voor tegemoetkomende verkeer en in dezelfde richting als hij reed noch dat hij op die rijstrook zou (kunnen) worden ingehaald door verkeer dat hem van achteren naderde. Het was immers niet toegestaan de doorgetrokken streep te overschrijden en (dus) ook niet om in te halen.
Geen schuld
Kort en goed stelt de rechtbank vast dat het verkeersgedrag van de verdachte niet valt onder een ongeoorloofd risico. Hij heeft geen aanmerkelijke schuld gehad aan het ongeval en ook volgens de Wegenverkeerswet geen gevaar of hinder veroorzaakt.
Met die uitspraak is het strafrechtelijk ook niet mogelijk om een schadevergoeding toe te kennen. De rechtbank wijst de gehele vordering van meer dan 100.000 euro af (juridisch gezien: niet-ontvankelijk).
Rechtbank: De benadeelde partijen en de verdachte zullen ieder de eigen kosten dragen.
Partijdig
Het is de taak van de advocatuur om de eigen klanten onverkort en partijdig bij te staan, of dat nu om verdachten gaat, slachtoffers of nabestaanden. Slachtofferadvocaat Korver mag veel zeggen in een rechtszaal en nabestaanden verdienen alle steun en een terechte vergoeding van de daadwerkelijk geleden schade.
Iets anders is of het wenselijk is dat een slachtofferadvocaat willens en wetens een strafdossier zo eenzijdig en populistisch interpreteert, dat je je kunt afvragen of hij zijn opdrachtgevers (de nabestaanden) niet een vals beeld voorspiegelt.
Korver is een ervaren advocaat. Hij kent het verschil tussen opzet en schuld, tussen een misdrijf en een overtreding, tussen een levensdelict en een noodlottig ongeval.
Slachtofferadvocaten spreken vaak over leedtoevoeging. Het gegeven dat verdachten door hun asociale, zwijgzame of tot de klippen op ontkennende houding onnodig leed toevoegen aan het toch al vaak vreselijke lot van slachtoffers.
Maar is het populistisch en willens en wetens verkeerd framen van een vreselijk ongeluk niet net zo goed leedtoevoeging?
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mij ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.
Verantwoording:
Dit verhaal kwam tot stand na het bijwonen van de gehele rechtszaak op 12 november (verslag op @realtwitcourt), het doornemen van het onderhavige vonnis van de rechtbank in Amsterdam en meerdere ervaringen met het werk van slachtofferadvocaat Richard Korver.