Ik heb er al best veel over geschreven, maar voel de noodzaak om dat nog een keer te doen. Omdat het echt uit de klauwen begint te lopen. Zonder op details in te gaan, maar er worden inmiddels steeds heftigere maatregelen genomen om journalisten te beschermen. Een gevaarlijke trend, waar ook de politie steeds meer tijd aan moet besteden.
Alweer een verhaal over de journalistiek, Chris? Zijn jullie dan de enige beroepsgroep die problemen ervaart? Nou nee, maar dit is een onderwerp waar ik veel van af weet en dat ook nog eens direct te maken heeft met de huidige coronacrisis. En is er een directe aanleiding toe, want er moeten helaas steeds uitgebreidere en collectievere afspraken worden gemaakt met de politie om daadwerkelijk en soms fors in te grijpen.
Wetenschappers, deskundigen, politici, zorgpersoneel ze hebben tegenwoordig allemaal te maken met bedreigingen. Doorgaans gaat het om gefrustreerde toetsenbordridders en in 99% van de gevallen gaat het nergens over. Behalve het ventileren van frustratie en onmacht dan. Veel journalisten praten ook niet of niet regelmatig over de haat, omdat ze bang zijn dat het dan alleen maar erger wordt bijvoorbeeld of omdat het tot nu toe redelijk op afstand leek te blijven.
Ik doe dat dus niet. Ten eerste omdat ik meekrijg dat het echt de verkeerde kant op gaat. En ten tweede omdat ik meen dat er nu wel wat meer aan de hand is dan random haters die – nu meer dan ooit -verveeld thuiszitten en aandacht zoeken door onnadenkend en vol op de emotie vervelende berichtjes en mails te sturen.
Schuld
Er is in een breder kader een tendens gaande om anderen de schuld te geven van een crisis. Een coronacrisis waarin mensen geraakt worden door ziekte, ontslag, angst, eenzaamheid, sociale uitsluiting enzovoort. Niemand zal ontkennen dat die crisis heftig is en ook niemand zal ontkennen dat best veel mensen er financieel slachtoffer van worden.
Het is volstrekt logisch dat mensen woedend worden als hun bestaansrecht in gevaar komt. Als ze hun kinderen niet meer kunnen geven wat ze nodig hebben, als de huur of de hypotheek niet meer betaald kan worden.
Dat die frustratie en die woede eruit moet, is ook nog te begrijpen. Net zoals het gegeven dat mensen die met hun kop boven het maaiveld uitsteken of makkelijk vindbaar en aanspreekbaar zijn op sociale media (politici, wetenschappers, sommige journalisten), extra aan de beurt zijn.
Hoge bomen vangen veel wind.
Maar er is een wezenlijk verschil tussen een gezonde kritische houding tegenover de macht of de pers en een verontrustende trend om de ander dood te wensen, te bedreigen, te intimideren, te willen mishandelen, thuis op te zoeken of met een tsunami aan klachten brodeloos te willen maken.
En denk niet dat het allemaal wel meevalt.
Mensen verenigen zich op Facebook heel gemakkelijk om zo de haat een enorme slinger te geven. Anderen mailen of bellen dagelijks woest redacties van nieuwsmedia in Nederland. Telefonistes worden er letterlijk horendol van.
Ik zal u de inhoud van de haatberichten verder besparen, maar het gaat allang niet meer om scheldwoorden en kritische noten. Het gaat om anderen willen vermoorden of voor een volkstribunaal slepen. Dat is geen kritiek meer, dat is asociaal je gal spuwen in de richting van een ander om zelf even niet meer na te hoeven te denken over je eigen problemen.
Ik zeg het nog maar eens: dit gaat niet meer om ongenuanceerde reaguurders.
Her en der in het land moeten mensen letterlijk door de politie benaderd worden omdat ze zeer ernstige en concrete bedreigingen uiten. Redacties worden letterlijk extra beveiligd en sommige journalisten moeten zelfs thuis maatregelen nemen.
Daar kun je best lacherig over doen, maar het is iets minder leuk als je gewoon je werk wenst te doen. En zeker als je weet dat journalisten door de coronacrisis met minimale middelen en soms een behoorlijke onderbezetting keihard aan de slag zijn.
Verontrustend
Er zit wat mij betreft een vreemde dynamiek in deze verontrustende trend. Kennelijk is het zo dat zelfs het louter publiceren van het aantal besmettingen of het aan het woord laten van deskundigen een reden is om individuele journalisten te bedreigen of te intimideren. Dat leest u goed: journalisten die schrijven over corona (en dus niet over naar aard gevoelige onderwerpen zoals de misdaad of kindermisbruik bijvoorbeeld) krijgen hier mee te maken.
De ‘kritiek’ richt zich (met dank aan de Engels van deze wereld, die helaas zelf nu ook te maken krijgen met geweld) steeds vaker op de ‘geheime agenda’ die hier achter moet zitten. Alsof wij niet gewoon dagelijks betrouwbare informatie willen leveren, maar bewust de boel verdraaien om een doel te bereiken. Ik zou zeggen: vertel dan maar eens welk belang wij er in hemelsnaam bij hebben om het land naar de knoppen te laten gaan.
Ook journalisten leven gewoon in deze samenleving en ook wij zijn afhankelijk van een goed draaiende economie.
Daar komt bij dat de kritiek doorgaans ook nog eens aantoonbaar onjuist is. Heel vaak verwijten mensen ons bijvoorbeeld niet over onderwerp X, Y, Z te schrijven, terwijl die onderwerpen letterlijk – en soms niet langer dan een dag geleden – in de krant of op een website hebben gestaan.
Er worden genoeg verhalen gemaakt over en met criticasters van het regeringsbeleid met betrekking tot corona. De methodes van instituten worden ter discussie gesteld, er worden vraag (van mediaconsumenten zelf) en antwoorden gemaakt (feiten en fabels), Maurice de Hond komt aan het woord en Willem Engel mag zijn eigen waanwaarheid verkondigen. Kritische artsen krijgen een podium en er worden terechte vragen gesteld bij het mogelijk te snel invoeren van een vaccin. Als een maatregel van het kabinet onlogisch is of lijkt, worden er vragen gesteld, bijvoorbeeld aan Mark Rutte. We leggen uit en proberen dat wat leeft, van antwoorden te voorzien.
Uiteraard klopt het dat Nederlanders leiden onder strenge maatregelen van de overheid. Maar die burgers doen vervolgens wel gewoon hun verhaal in de pers.
Geks
En dan is er nog iets geks. Persoonlijk ga ik met enige regelmaat in op de kritiek die de journalistiek in algemene zin treft. Niet zelden hoor ik aan dat ‘wij’ niet schrijven over de onderwerpen die ertoe doen.
Een op zich zeer welkome en legitieme kritiek, maar als ik letterlijk bewijs dat we wel over die onderwerpen hebben geschreven door de linkjes te geven, dan krijg ik vaak van de criticasters te horen dat het geen reet uitmaakt, want ze ‘lezen de MSM al jaren niet meer’.
Dat vind ik dan weer een wonderlijke hersenkraker. Hoe kun je de journalistiek nou verwijten niet te schrijven over iets, als je zelf helemaal niet leest/kijkt naar wat wij maken?
Kritiek
Doen wij dan alles goed? Nou nee, zeker niet. Maar voor die kritiek zou ik mensen best eens een keer mee willen nemen naar de praktijk van alledag op dit moment. Ook journalisten krijgen corona, ook journalisten raken ernstig ziek. Ook in onze omgeving gaan mensen dood aan het virus.
Er is ook op de redacties in Nederland sprake van uitval en ook wij mogen – uitzonderingen daargelaten – niet op kantoor werken. Ook wij werken dus vanuit huis en moeten roeien met de riemen die wij hebben. Alles wat wij doen, kost extra tijd. Het bijwonen van rechtszaken moet op tijd aangevraagd worden bijvoorbeeld, we kunnen niet zomaar meer binnenlopen.
Geloof mij, om een dynamisch nieuwsmedium in de lucht te kunnen houden, gelden voor ons ook heel wat beperkingen. En ja, de economische malaise raakt ons ook. Sommige freelancers staan al maanden nagenoeg stil bijvoorbeeld.
Vergrootglas
Ik vind het prima dat de pers in Nederland onder een vergrootglas ligt. Stel gerust kritische vragen. Hoewel wij het retedruk hebben, geven we soms nog antwoord ook.
Maar ik en vele van mijn collega’s zijn er wel een beetje klaar mee om dag in, dag uit geconfronteerd te worden met ongeremde haat, bedreigingen en intimidatie. Ik snap dat het allemaal moeilijk is in deze coronatijd, maar het gaat niet aan om van je eigen probleem ons probleem te maken.
Wij hebben deze coronacrisis niet veroorzaakt en het is ook al helemaal niet onze taak om dit collectieve en zelfs mondiale probleem op te lossen.
De journalistiek probeert dagelijks betrouwbare informatie te leveren, waarmee de lezer/kijker een eigen oordeel kan vormen. Als dat fout gaat, dan zijn we daar op aan te spreken. Onder het voorbehoud uiteraard dat de krant, de nieuwsuitzending en zelfs een website niet van elastiek is en wij altijd scherpe keuzes moeten maken. Geloof het of niet, maar wij kunnen de dagelijkse wereldwijde stroom van tienduizenden nieuwsgebeurtenissen letterlijk helemaal niet plaatsen.
Inhoudelijke kritiek is dus prima, kom maar op. Maar dat is allemaal toch echt iets heel anders dan een journalist dood te wensen, een bom op een redactie te willen laten vallen of om met ‘tien mannen straks bij je voordeur te staan’ omdat wat je leest je niet uitkomt. je dat simpel niet wil horen of gevolgen kan hebben in je persoonlijke leven.
En weet wel: de tijd dat wij lijdzaam allerlei shit over ons heen laten komen, is wel voorbij. We praten terug en schromen niet om maatregelen te nemen waar u meer last van heeft dan wij.
PS: voor u nu denkt dat het allemaal kommer en kwel is, miljoenen mensen weten dagelijks hun weg te vinden naar krantensites en de publieke en commerciële omroep, dus kennelijk voorzien wij in een behoefte. Het NOS-journaal is al sinds jaar en dag een kijkcijferkanon. Zo is het ook.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mij ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.