Ik was niet van plan om over PVV-leider Geert Wilders te schrijven. Omdat hij al genoeg in de belangstelling staat en hij donders goed weet hoe je aandacht kunt trekken met woorden waar ie zelf eigenlijk ook niet meer in gelooft. Maar nu Wilders weer eens op mijn terrein terecht is gekomen met een ‘vlammend’ betoog over de rechtspraak, wil ik toch wat woorden wijden aan zijn kolderieke tirade.
Eerst even een mogelijk misverstand uit de weg ruimen. Ik heb niets tegen de heer Wilders. Zijn leven onder zware beveiliging – nu al jarenlang – wens je niemand toe. Je kunt je afvragen of hij überhaupt nog wel kan weten wat de normale man in de straat meemaakt en voelt.
Onder die druk zou niemand moeten leven en het is razendknap dat hij overeind blijft. Bovendien heeft hij wel degelijk een punt als het gaat om een specifiek groep met name jonge Marokkaanse haantjes die maar niet willen deugen, misbruik maken van onze tolerante samenleving en geen enkele autoriteit of regels aanvaarden.
Maar toch. Als de heer Wilders raaskalt over de rechtspraak, dan raaskalt hij over de rechtspraak. Of het nu is om stemmen van boosmensen te vergaren of niet. Dan kan het zo zijn dat zijn populistische retoriek bij een bepaald deel van de bevolking indruk maakt, maar die ingesleten verontwaardigde vorm maakt de inhoud nog niet correct.
Sterker
Geert Wilders had deze week tijdens de Algemene Beschouwingen nog maar weer eens een duidelijke boodschap over de rechtspraak. In die boodschap stelde hij onder meer stevig vast dat officieren van justitie corrupt zijn en hij ‘sterker is dan jullie allemaal’. Een ietwat narcistische tekst die hij op 9 december 2016 al had uitgesproken overigens.
De kracht van de herhaling. U kent het wel: neprechters en neprechtspraak. Als je iets maar vaak genoeg herhaalt, dan zijn er altijd mensen die het voor waar aannemen.
Maar laten we eens kijken wat hij nu zegt. De kernboodschap die Wilders (al sinds zijn eerste veroordeling) wenst uit te dragen is dat miljoenen Nederlanders nu weten dat de rechtspraak corrupt is omdat die ‘gewone, hardwerkende Nederlanders’ nu niet meer mogen zeggen wat ze willen zeggen en slachtoffer worden van willekeur terwijl de ‘hoge heren’ er mee wegkomen.
Let hier alvast even op de vele vrijspraken die Wilders heeft gekregen en het gegeven dat hij helemaal geen straf kreeg opgelegd, terwijl hij wel schuldig is.
Schijntegenstelling
Hier zet Wilders een schijntegenstelling neer. Best veel hardwerkende Nederlanders weten al heel lang dat ze niet alles mogen zeggen. Sterker: ze worden gewoon veroordeeld omdat ze iets zeggen wat je wettelijk niet mag zeggen, omdat je met bepaalde uitspraken namelijk de vrijheid van een ander beperkt. Dat weet Wilders ook heel goed, want sommige mensen die hem voor van alles en nog wat uit hebben gemaakt en hem hebben bedreigd, worden gewoon veroordeeld en krijgen ook daadwerkelijk een straf.
Nog sterker: gewone mensen hebben niet de mogelijkheden om er tonnen tegenaan te smijten voor een illuster advocatenduo, hebben geen groot podium om verontwaardigd en verongelijkt te doen en worden gewoon veroordeeld tot echte straffen. Heel wat anders dan die fopstraf van een voorwaardelijke boete. Of wacht: helemaal geen straf. Of wacht nog een keer: heel wat anders dan de vrijspraken die Wilders in diverse processen kreeg uitgereikt van de rechters.
Het kan wellicht aan uw aandacht ontsnapt zijn, maar Wilders is vaker vrijgesproken dan veroordeeld.
Het zijn best vaak ook nog eens mensen die uiteindelijk wel schuldbewust zijn en zich realiseren dat ze te ver zijn gegaan. Waarna ze nog jaren serieuze last hebben van een veroordeling in plaats van die veroordeling uit te melken voor politiek gewin. De gewone man waar Wilders in woord (maar niet altijd in stemgedrag) voor zegt op te komen heeft wat dit betreft niet het ongekende privilege van de leider van de PVV. Over elite gesproken…
Akwasi
Dan de kwestie Akwasi. De rapper die in wezen volgens het OM strafbare uitlatingen deed over het plegen van geweld tegen Zwarte Piet (maar dat zal in de context nog wel moeten blijken) en later op de landelijke televisie kwam met een verklaring waar je bij de rechter waarschijnlijk weinig succes mee zult hebben.
Hij kreeg een voorwaardelijk sepot, wat dus niet wil zeggen dat hij er ‘mee weg komt’. Een voorwaardelijk sepot wil zeggen dat je een tijdje onder de aandacht staat en niet opnieuw de fout in dient te gaan, want anders volgt alsnog een vervolging voor het oude en het nieuwe strafbare feit.
Juridisch gezien (Ik blijf nu even af van de vermeende bewuste politieke sturing van het OM door ambtenaren, waar het Hof van heeft gezegd dat die specifiek niet bestaat) werd Geert Wilders vervolgd omdat het Openbaar Ministerie wilde weten waar de grenzen lagen van wat je kunt zeggen. Niet omdat hij Geert de kraandrijver uit Rotterdam was, maar Geert de politicus.
Een man die – hoe je het ook wendt of keert – als politicus grote invloed heeft op Nederland. Een man die bovendien zijn politieke invloed willens en wetens en jaar na jaar gebruikt om groepen als geheel weg te zetten, al dan niet als crimineel en ongewenst. Het belang van de vervolging was juridisch gezien een groot belang.
Target
Daar komt nog bij dat Wilders in dit geval niet specificeerde. Hij had het niet over criminele Marokkanen, hij zette zijn target bewust op een groep als geheel. Dat kan in theorie grote gevolgen hebben voor de behandeling van die groep in een samenleving (bij sollicitaties, stages, horecabeleid etc) én voor het ongewenste gedrag van die groep als tegenreactie op een door Wilders gevoed sentiment in die samenleving.
De ‘wie-wind-zaait-oogst-storm’ theorie.
Dan rapper Akwasi. Hoewel zijn uitlatingen (onder meer Ik trap Zwarte Piet hoogstpersoonlijk op zijn gezicht) laakbaar en ongewenst zijn, richtte Akwasi zich op een fictief karakter. Met die oproep liep hij een zeker risico om anderen te inspireren tot geweld in de richting van dat fictieve karakter, dat is zeker waar en dat is zeer ongewenst.
Maar het is ook waar dat Akwasi zijn target niet had gezet op een bestaande groep mensen. Een groep mensen die hun schmink niet even af kunnen doen. Die niet de keuze hebben om intrinsiek even anders door het leven te gaan. Akwasi richtte zich niet wezenlijk op een grote groep om aan te tonen dat die groep als geheel crimineel en ongewenst is.
Volgens Wilders is de gewone man de sjaak als ze iets fout doen en anderen niet en dat neemt hij het OM kwalijk. Maar dat is kolderieke onzin. Afhankelijk van welke cijfers je meeneemt, seponeert (beslissing om niet te vervolgen) het Openbaar Ministerie zeker 100 strafzaken per dag. Dat leest u goed, 100 zaken per dag. Van gewone, hardwerkende burgers.
Maar dat is niet alles. Naast een sepotbeslissing komen burgers ook weg met strafbaar gedrag zonder ooit ook maar officieel in beeld te zijn geweest als verdachte.
Gargard
De gewone man of vrouw die zich mogelijk enigszins in kan leven in het herhaaldelijke frame van Wilders en zijn entourage en als gevolg daarvan bijvoorbeeld journaliste/activiste Clarice Gargard het leven zuur heeft gemaakt met een stortvloed aan hatelijke en racistische taal, komt daar gewoon mee weg.
In de strafzaak rond Gargard liggen honderden en honderden hatelijke reacties op tafel. Er werden zelfs 800 hatelijke reacties genoteerd, waarvan er maar 200 werden meegenomen in het onderzoek. Uiteindelijk werden er maar 25 verdachten voor de rechter gebracht. Verreweg het merendeel van de haters heeft zich nooit hoeven verantwoorden, niet tijdens een verhoor, geen belletje van de politie, helemaal niets.
En soms halen ze de rechtbank niet, gewoon omdat ze in een regio wonen waar al een paar verdachten waren geselecteerd…
Ik kan daar zelf over meepraten. Van de naar schatting 1000 hatelijke (dreig)berichten die ik de afgelopen jaren kreeg, zullen er vermoedelijk (want ik weet niet precies wat er zich achter de schermen afspeelt) nog geen zes mensen iets merken. Van drie mensen weet ik zeker dat ze er iets van hebben gemerkt, van de rest verwacht ik weinig tot niets.
Wil dat nou zeggen dat verschillende mensen die te maken krijgen met intimidatie en haat een verschillende behandeling krijgen? Dat er sprake is van de door Wilders genoemde ‘willekeur’.
Absoluut.
En dat is ook heel logisch en goed te verklaren. De rechtspraak kan helemaal niet zonder willekeur. Maatwerk bijvoorbeeld is niet alleen essentieel, maar doorgaans ook nog eens buitengewoon rechtvaardig. Dat zie je bijvoorbeeld aan de door Wilders opgevoerde blokkeerfriezen, die toch volgens de PVV-leider ook slachtoffer! waren geworden. Nou nee dus, niet echt. In hoger beroep werd de straf voor voorvrouw en zelfbenoemd verzetsheldin Jenny Douwes namelijk bijvoorbeeld drastisch verlaagd. Waarom? Omdat het volgens het Hof ging om een incident, waarbij de kans op herhaling gering was.
Maatwerk dus. Waarbij Douwes ook nog eens nooit enige spijt heeft geuit.
Miljoenen delicten
Een ieder voor de rechter slepen is praktisch gezien onmogelijk. Zo rond de 23% van alle Nederlanders boven de 15 jaar (cijfers 2019) krijgt naar eigen zeggen als slachtoffer te maken met strafbare delicten. Dat vertaal zich naar miljoenen delicten. Dat is in ieder geval wat hardwerkende Nederlanders zelf onder meer aangeven in slachtofferenquêtes. Als je alle misdrijven (als de politie er al lucht van krijgt) allemaal voor de rechter brengt, dan zal dat in de praktijk betekenen dat een man als Wilders – als hij geluk heeft – ongeveer 5 minuten zal krijgen voor zijn eigen strafzaak (de rechtspraak doet nu minder dan 200.000 strafzaken).
Dan kan hij zaken als uitstel, een goede advocaat, maanden voorbereiding, uren spreektijd en wegblijven bij het verhaal van zijn slachtoffers wel vergeten.
Het is nu eenmaal een realiteit dat het opsporingsapparaat de gehele misdaad in Nederland helemaal niet kan vervolgen en dat de rechtspraak die misdaad niet kan afdoen. Dan zou je zeker 120.000 extra ambtenaren aan moeten nemen en twintig gevangenissen en tien rechtbanken bij moeten bouwen. Daders moeten immers – als het aan Wilders ligt – keihard worden afgestraft (behalve als ze Wilders heten).
En was het niet ooit zo dat Wilders de overheid wilde verkleinen met rigoureuze bezuinigingen? Want wat doen die ambtenaren nou de hele dag? Ook weer minder, minder, minder.
Die harde realiteit zorgt er voor dat het OM keuzes moet maken. Wie gaan we vervolgen en wie niet? Een vervolging kost tijd en erg veel geld. De zaak rond Clarice Gargard heeft uiteindelijk bijna twee jaar geduurd, bijvoorbeeld. De rechtsgang tegen Wilders heeft de samenleving miljoenen gekost, geld dat je dus niet in kunt zetten voor de bestrijding van – ik noem maar wat – criminele Marokkanen.
Het maken van die keuzes wordt ‘makkelijker’ gemaakt door te kijken naar verschillende factoren.
Wat is het belang van vervolging? Dient het een groter doel? Waar is het algemeen belang nu op dit moment echt bij gediend? Moeten grote groepen mensen die door hun intrinsiek en dus niet te veranderende aard kwetsbaar kunnen zijn, worden beschermd tegen een invloedrijk persoon? Heeft de persoon die stafbare uitlatingen deed, zijn excuses gemaakt? Is hij zich er van bewust dat zijn woorden niet kunnen en belooft hij beterschap? Wat voegt een straf werkelijk toe?
Excuses
Akwasi heeft uiteindelijk zijn excuses gemaakt (door nadrukkelijk afstand te nemen van zijn eigen woorden en zich uit te spreken tegen alle vormen van geweld) en volgens het OM heeft hij daarmee zijn positieve invloed nu gebruikt. De rapper mag een jaar lang geen strafbare feiten plegen en mag zijn excuses niet intrekken. Het algemeen belang van het voorkomen van strafbaar gedrag (met name tijdens Sinterklaastijd) en de zeer ongewenste gevolgen van dat gedrag is hiermee gediend.
Een eventuele strafzaak tegen Akwasi zou ook pas ver na Sinterklaas dienen. Dat is in dit geval: exit specifieke waarde van een rechtszaak. De zaak kun je natuurlijk best principieel noemen, maar ook situationeel.
Hoe je verder ook over de oprechtheid van de woorden van Akwasi denkt, het is ook duidelijk dat Wilders zijn excuses niet zal maken voor zijn uitlatingen. Sterker: hij blijft op zijn trein zitten (hij kan ook niet anders meer) en blijft strijden voor zijn zaak. Hij blijft roepen: minder, minder, minder. Dat kun je met enige lenigheid van de geest nog wel dapper noemen en ik zie ook wel dat hij zijn toon subtiel matigt als hem dat uitkomt, maar je kunt ook denken: dan moet je ook de consequenties aanvaarden.
Kracht en macht
Maar je kunt het ook nog weer heel anders bekijken. Met zijn wens om Akwasi te laten vervolgen, geeft Wilders eigenlijk aan dat Akwasi net zo invloedrijk is als hij is. Hij wil feitelijk graag dat het OM Akwasi ziet als een persoon die zo veel macht en kracht heeft, dat het OM niet anders kan dan bij de rechter laten toetsen of de woorden van de rapper wel door de beugel kunnen.
Omdat die woorden misschien wel de bedoeling hebben om iets te veranderen in de samenleving.
Een verandering waar Wilders niet aan wil.
Het kan goed zijn dat Akwasi door ingrijpen van het Hof alsnog vervolgd gaat worden na een artikel 12 procedure (zoals bij de eerste rechtsgang tegen Wilders ook gebeurde). En dat advocaten met de statuur van een Geert-Jan Knoops hem bijstaan. Maand na maand na maand. Het kan zijn dat Akwasi daardoor een groot podium krijgt om zijn strijd nog zichtbaarder te maken. Om de sentimenten in de samenleving blijvend te kunnen voeden en daardoor iets wezenlijks kan doen aan de strijd tegen racisme.
Of zoals best wel veel mensen zullen zeggen: aan de strijd tegen politici als Geert Wilders.
Zoals het ook goed kan zijn dat een rechtbank uiteindelijk komt met het oordeel dat er alleen een voorwaardelijke straf zal volgen omdat nu in ieder geval duidelijk is waar de grenzen liggen. Of dat Akwasi al een hoge prijs betaalt voor het uitdragen van zijn mening en van het Hof helemaal geen straf dient te krijgen. Niet eens een voorwaardelijke dus. Een afdoening waar Wilders in dat geval toch buitengewoon content mee zou moeten zijn.
Dat kan ook.
Waardeer dit artikel!!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Je kunt mij ook met een vast per bedrag per maand steunen: klik dan hier. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.